Açıklama
Anavatanı Güney Hindistan olan kakule bitkisi, çok eski zamanlardan beri baharat ve şifalı bitki olarak kullanılmaktadır. Kendine has kokusu ile dikkat çeken kakule bitkisinin tohumları olduğu gibi karışımlara eklenerek ya da öğütülerek kullanılabilmektedir. Özellikle Asya’da yaygın olarak bilinen ve kullanılan bir şifa bilimi olan Ayurveda için çok önemli bitkilerden biridir. Hindistan’ın bataklık ormanlarında yabani olarak yetişebilen bu bitki, ülkemizde iklim koşulları nedeniyle sınırlı ölçüde yetiştirilebilmekte ve ancak 3-5 metre kadar boylanabilmektedir.
Doğu ülkelerinden ithal edilen en kıymetli baharatlardan biri olarak bilinir. Safran ve vanilyadan sonra Uzakdoğu’dan getirilen ekonomik değeri en yüksek bitki kakuledir.
Kakule nedir?
Zingiberaceae (Zencefilgiller) familyasına ait bir bitki olan kakulenin yaygın olarak kullanılan türünün Latince ismi Elettaria cardamomum’dur. Çok yıllık ve otsu bir bitkidir. Kakule bitkisinin sarı renkli çiçekleri ilkbahar mevsiminde açmaya başlar ve yaz mevsiminde bu çiçekler, bitkinin koyu renkli tohumlarını taşıyan tohum zarfı şeklinde meyvelere dönüşür. Her bir tohum hücresinde yaklaşık 7 adet kakule tohumu bulunur. Kuruduğunda kabuk halini alan bu tohum zarfı elle kolaylıkla açılır ve kakule tohumları çıkarılır.
Kendine özgü yoğun bir tada ve kokuya sahip olan kakule tohumları, olduğu gibi ya da öğütülerek kullanılmaktadır. Yemeklere çeşni olarak katılır, bitki çayı olarak demlenebilir. Özellikle Avrupa’da hamur işlerine de lezzet verici olarak eklenmektedir. Ağız kokusunu giderici özelliğinden dolayı Hindistan’da yaygın olarak çiğnenerek de tüketilmektedir. Doğu ülkelerinde kakuleli kahve de yaygın olarak tüketilir. Kahve çekirdekleri öğütülürken içerisine kakule tohumları da ilave edilir ve kahveyle birlikte pişen kakule, kahveye güzel bir aroma katar.
Kakule çeşitleri nelerdir?
Kakule bitkisi, yetiştiği yerlere göre ‘Seylan kakulesi’, ‘Siyam kakulesi’ olarak isimlendirilen çeşitlere ayrılır. Ancak bilimsel olarak yaygın kabul gören iki çeşidi vardır.
Elettaria cardamomum olarak isimlendirilmiş olan kakule türü, ülkemizde de sıklıkla tüketilen yeşilimsi kabuklı kakuledir. Yeşil kakule olarak da bilinir. Hindistan’dan Malezya’ya kadar geniş bir bölgede yetişmektedir.
Siyah kakule ya da Nepal kakulesi olarak bilinen türün ismi ise Amomum subulatum’dur. Himalayaların doğusunda ve Doğu Nepal’de yetiştirilir. Ülkemizde çok sık rastlanmaz.
Kakule çayı tarifleri
Mideyi rahatlatan kakule çayı: Bir çay kaşığı kakule tohumu, bir çay kaşığı rezene tohumu ve birkaç yaprak taze nane, bir su bardağı kaynamış suda ağzı kapatılarak 10 dakika demlendikten sonra süzülür. İçine tatlandırmak için bir çay kaşığı bal ya da birkaç damla limon suyu ilave edilebilir. Özellikle yemeklerden sonra içildiğinde sindirim sistemini rahatlatan bir çay karışımıdır.
Afrodizyak kakule çayı: Cinsel isteği arttırmak için, bir tatlı kaşığı kakule, bir kabuk tarçın, bir tutam ısırgan yaprağı, bir tutam kurutulmuş pembe gül yaprağı karıştırılır ve iki su bardağı kaynamış suya ilave edilir. Ağzı kapatılarak 15 dakika boyunca demlenir. Süzüldükten sonra içine bir çay kaşığı bal ilave edilir. Kadınlarda da erkeklerde de etkisini gösterebilen güçlü bir afrodizyak çay olarak tüketilebilir.
Rahatlatıcı kakule çayı: Bir çay kaşığı kakule, yarım çay kaşığı lavanta, iki-üç yaprak adaçayı, bir tutam melisa, bir tatlı kaşığı papatya karıştırılır, bir su bardağı kaynamış suda 7-8 dakika demlenir. Süzüldükten sonra tüketilebilir. Özellikle yatmadan önce bir bardak içilen bu çay, gevşemeye yardımcı olarak daha iyi bir uyku çekmenizi sağlar.
Kakulenin yan etkileri
Eğer düzenli olarak antidepresan, sindirim sistemi için kullanılan ilaçlar ya da aspirin benzeri ilaçlar kullanıyorsanız, düzenli olarak kakule kullanmadan önce doktorunuza danışmalısınız.
Hamilelikte ve emzirme döneminde kakule kullanmanın bilinen bir yan etkisi yoktur ancak yine de bu dönemlerde az miktarlarda ve seyrek olarak kakule tüketilmelidir.
Safra kesesi ile ilgili bir sorununuz varsa, kakule kullanmamalısınız. Kakulenin safra taşını arttırabileceğine dair bazı bulgular vardır.
Düzenli olarak kakule kullanmak, bazı yan etkilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Eğer aşağıdaki durumlardan birini gözlemlerseniz kakule kullanmayı bırakmalı ve doktorunuza danışmalısınız:
- Göğüs ağrısı,
- nefes almakta güçlük,
- huzursuzluk hissi.
