Açıklama
Dünyanın en pahalı bitkisi olarak ünlenen safran ülkemizde de yetişen şifalı bir bitkidir. Pahalı ve değerli bir bitki olduğu için “kırmızı altın” olarak da adlandırılır. Baharat, boya maddesi, eczacılık, kozmetik sanayi ve alternatif tıp alanında kullanımı mevcuttur. Antik çağlarda Romalılar parfüm olarak kullanmış, Çinliler ise yine medikal amaçlarla safrandan faydalanmışlardır. Yetiştirmesinden ziyade toplaması ve işlenmesi zahmetli olduğundan oldukça pahalı bir bitki haline gelmiştir.
Safran nedir?
Latice adı Crocus sativus olan safran Iridaceae (Süsengiller) familyasının bir üyesidir. Nemli bölgeleri çok sever. Eskiden ülkemizde Safranbolu, İstanbul, Tokat, İzmir, Adana, Şanlıurfa gibi bölgelerde yetiştirilirken şimdilerde sadece Safranbolu Davut obasında küçük bir alanda yetişmektedir. Bu da safranı çok daha değerli bir bitki haline getirmiştir. Safran bitkisinin faydalı ve şifalı kısmı dişi organıdır. Dişi organ üç parçalı olup portakal rengindedir. Tadı hafif acımsı olmakla birlikte kuvvetli ve kendine has özel bir kokuya sahiptir.
Safran bitkisinin besin değerleri
Safran çayı kalsiyum, bakır, demir, magnezyum, manganez, fosfor, selenyum ve çinko gibi elementler bakımından oldukça zengindir. Bunun yanında sodyum ve potasyum gibi elektrolitler içerir. A vitamini, C vitamini gibi çok bilindik vitaminlerin yanında folat, niasin, pyridoksin, riboflavin gibi vitaminler de barındırır. Ayrıca protein ve karbonhidrat da içerir.
Safran çayı tarifleri:
Safranlı menstrual dönem çayı: 1 fincan için; 1 çay kaşığı safran, 1 çay kaşığı rezene, yarım çay kaşığı kekik, 1 adet karanfili karıştırın. 1 fincan suyunuzu kaynatın. Ocaktan aldığınız suyunuzun içine safran, rezene, karanfil ve kekik ekledikten sonra üzerini kapatıp 8 dakika kadar demlenmeye bırakın. Çayınızı süzdükten sonra ılık veya sıcak olarak tüketebilirsiniz.
Safranlı iştah çayı: Bir su bardağı suyu kaynatıp ocaktan aldıktan sonra içine 1 çay kaşığı safran, 1 çubuk tarçın ve 1 çay kaşığı zerdeçal ekleyerek üstünü kapatın ve karışımı 6 ila 8 dakika arası demlenmeye bırakın. Çayınızı süzerek ılık veya sıcak olarak tüketebilirsiniz. İştah problemlerinden kaynaklı sağlık problemlerinizi ortadan kaldırmak için size destek olacaktır.
Safranlı günaydın çayı: Güne daha enerjik başlamak için 1 fincan suya; 1 çay kaşığı safran, 5 yaprak adaçayı, 1 tatlı kaşığı yeşil çay ve 3 yaprak taze naneye ihtiyacınız var. Cezveye ihtiyacınız olan kadar suyu koyup kaynadıktan sonra adaçaylarını içine atıp 1 veya 2 dakika (bir taşım) daha kaynatın. Suyunuzu ocaktan alıp içine diğer malzemeleri ekleyerek 7 dakika kadar demlenmeye bırakın. Çayınızı demlerken üstünü kapatmayı unutmayın. Ilık veya sıcak olarak tüketebilirsiniz.
Safran bitkisinin diğer kullanım alanları:
Medikal: Şifalı bir bitki olarak ün salan safran bitkisi medikal alanda anti-depresan ve anti-spazmodik özellikleri ile kendine kullanım alanı bulmuştur.
Mutfak: Sadece bir tutam safran bütün yemeğin rengini ve kokusunu değiştirebilir. Hem renklendirici hem de lezzet arttırıcı bir baharat olarak etlerde, salatalarda, çorbalarda ve pilav yaparken kullanılır. Safranbolu yöresinde aşure ve zerde yapımında özellikle safran kullanılır.
Tekstil: Tekstil sanayiinde çok uzun bir süre boyama maddesi olarak kullanılsa da çok pahalı bir bitki olmasından ötürü artık çok yaygın olarak kullanılmamaktadır.
Safran çayının yan etkileri
- Uterusu uyaran bir yapıya sahip olduğu için hamileler tarafından tüketilmesi doğru değildir.
- Bipolar (iki uçlu) duygudurum bozukluğu yaşayan bireylerin kullanması mani safhası için bir tetikleyici olabileceğinden tavsiye edilmemektedir.
- Çim, zeytin ve salsola alerjisi olanların tüketmesi alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
- Yüksek miktarda safran tüketimi kalp sağlığı için zararlı sonuçlara neden olabilir.
- Düşük tansiyonu olanlarda kullanılması tavsiye edilmez.
- Bebek, çocuk, yaşlı, hamile ve emziren kadınlarda kullanımı için mutlaka doktora başvurmak gerekmektedir.
