Açıklama
Çok eski zamanlardan beri çeşitli şifalı etkileri nedeniyle kutsal bitkilerden biri olarak kabul edilmiş olan biberiye bitkisi, günümüzde de farklı tıbbi amaçlarla kullanılan bitkilerden biridir. Mutfaklarda baharat olarak kullanımı da yaygın olan biberiye, kurutulmuş yapraklarından yapılan biberiye çayı olarak da sıklıkla tüketilmektedir.
Tarihi kayıtlarda biberiye bitkisi sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Antik Roma’da biberiye, hafızayı kuvvetlendirici ve hazmı kolaylaştırıcı etkileri nedeniyle kutsal kabul edilerek sıkça tüketilmiş, kurutulmuş yapraklarından yapılan tütsünün yakıldığı ortamı manevi olarak arındıracağına inanılmıştır. Antik Yunan’da da benzer sebeplerle biberiye bitkisi özel ilgi görmüş, biberiye dallarından yapılan taçların öğrencilerin başına takılmasının ‘zihin açıklığı’ verdiğine inanılmıştır.
Biberiye nedir?
Latince ismi Rosmarinus officinalis olan biberiye çoğunlukla Avrupa, Güney Amerika, Ortadoğu olmak üzere dünyanın pek çok yerinde yetişebilen çalı görünümlü bir bitkidir. Ülkemizde yaygın olarak ‘Kuşdili’, ‘Rozmari’ olarak da bilinen biberiye, uzun yıllardır lezzetli bir baharat ve birçok derde deva bir şifalı bitki olarak tüketiliyor. İlkbahar ve yaz aylarında açan mor çiçekleri, hoş kokulu yaprakları ve çalımsı görünüşü nedeniyle peyzaj düzenlemelerinde süs bitkisi olarak da kullanılmaktadır. Bol miktarda uçucu yağ ihtiva ettiğinden, yapraklarından elde edilen biberiye yağı da çeşitli amaçlar için tercih edilmektedir. Biberiye suyu, biberiye tentürü ve biberiye çayı olarak tüketmek üzere hazırlanan kurutulmuş yaprakları da biberiye bitkisinden elde edilen ürünler arasındadır.
Biberiye nasıl yetiştirilir?
Biberiye bitkisi hoş kokulu yaprakları, kolay yetişen bir bitki olması ve faydalı etkileri nedeniyle evlerde, balkonlarda, bahçelerde de sıklıkla tercih edilebiliyor. Tohumlarını ekme yoluyla biberiye yetiştirebileceği gibi, kök sürgünü ve çelik alma yöntemleriyle de rahatlıkla yetiştirilebilir. En sık kullanılan yöntemlerden biri olan çelik alma yöntemini uygulamak için, bir biberiye çalısından orta boy bir dal kesip, birkaç gün suda bekletip köklendirildikten sonra bitkiyi toprağa ekmek yeterli olacaktır. Kestiğiniz dalın sağlıklı, üzerinde taze filizler olan bir dal olmasına, kestiğiniz yerin biraz üzerindeki yaprakların alınmış olmasına dikkat ederseniz, bitkinizin köklenmesini kolaylaştırmış olursunuz.
Biberiye yetiştirmek için en uygun ortam, ılıman iklim koşullarının hakim olduğu bir ortam olacaktır. Güneş gören havadar bir yerde yetiştireceğiniz biberiye bitkisi çok geçmeden dallanıp budaklanacaktır.
Biberiye çeşitleri nelerdir?
Ballıbabagiller familyasına ait olan Rosmarinus bitkisinin Güney Amerika’da farklı çeşitleri de yetişmektedir. Ancak dünyanın birçok yerinde ve ülkemizde yetişen çeşidi Rosmarinus officinalis olarak adlandırılmış olan türüdür.
Biberiyenin diğer kullanım alanları
Biberiye, özellikle et ve balık yemeklerine yakışan, soslarda ve patates yemeklerinde de kullanılabilen lezzetli bir baharattır.
Şifalı etkilerinden faydalanmak için biberiye çayı tüketmenin yanı sıra, yapraklarından buhar distilasyonu yoluyla elde edilen uçucu yağın da eklem ağrılarına, baş ağrısına, vücutta oluşabilen morluklara, yaralara iyi geldiği biliniyor. Yoğun bir şekilde demlenen biberiye çayı ya da yine distilasyonla elde edilen biberiye suyu, saç ve cilt bakımında da kullanılıyor.
Taze biberiye yetiştirmek de birçok bitkiye nazaran daha kolaydır. Bu nedenle evlerde, balkonlarda, bahçelerde yetiştirilebilir, taze olarak da tüketilebilir.
Biberiyenin yan etkileri
- Biberiyenin aşırı tüketimi, alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Özellikle uçucu yağını kullanırken dikkatli olunmalı, deri üzerine direkt uygulamaktan kaçınılmalıdır. Çayını ise günde en fazla 2-3 fincan kadar tüketmek gerekir.
- Metabolizmayı hızlandırıcı ve kan akışını arttırıcı etkisinden dolayı, tansiyon hastalarının biberiye kullanmaması tavsiye edilir.
- Gebelik ve emzirme dönemlerinde kullanmadan önce mutlaka doktora danışılmalıdır.
- Kolit ve mide ülseri gibi rahatsızlıkları olan kişilerin de biberiye çayı tüketilmemesi gerekir.
