Açıklama
Ülkemizde yaygın olarak yetişen bir ağaç olan ıhlamur, pek çok türü olan bir bitki çeşididir. Haziran ve Temmuz aylarında çiçeklenen ıhlamur ağaçları çevreye mis gibi kokular saçar ve bu mevsimde ağaçlardan toplanan ıhlamur çiçekleri, kurutularak kış boyunca tüketilmek üzere saklanır. Türkiye’de en çok içilen bitki çaylarından biri de ıhlamur çayıdır.
Ihlamur nedir?
Ebegümecigiller (Malvaceae) familyasına ait bir cins olan ıhlamur, genellikle ağaç formunda yetişir, nadiren de olsa çalı formunda yetişen türleri de görülür. Latince ismi Tilia olan ıhlamurun birçok alt türü bulunmaktadır.
Kışın yapraklarını döken ıhlamur ağaçları, yaz başında çiçeklenir. Hızlı büyüyen, kolay yetişen, çevreyi güzelleştiren ve aynı zamanda şifalı çiçekler veren bir ağaç olduğu için çok sıklıkla tercih edilir. Eski zamanlarda köy meydanlarında özellikle ıhlamur ağaçlarının yetiştirildiği, buluşmaların, toplantıların ve hatta mahkemelerin bu ıhlamur ağaçları altında yapıldığı bilinirdi. Bu açıdan ıhlamur, pek çok kültürde kutsal bir bitki olarak kabul edilmiştir.
Ihlamurun şifalı çiçekleri kadar, doğramacılıkta kullanılan hafif ve beyaz odunları da kıymetlidir. Kabuğundaki lifler ip ve kaba dokumalarda kullanılır. Arıcılık için de önemlidir, çiçeklenme zamanında arılar ıhlamur ağaçları yakınına bırakılarak lezzetli bir ıhlamur balı elde edilir. Çiçekleri bitki çayı olarak kullanılabildiği gibi, banyo suyuna eklenerek de yatıştırıcı özelliğinden dolayı kullanılmaktadır.
Ihlamur çeşitleri nelerdir?
Ülkemizde sıklıkla yetişen 4 Tilia (ıhlamur) çeşidi bulunmaktadır.
Küçük yapraklı ıhlamur (Tilia cordata), kış ıhlamuru adı ile de bilinir. Yeşil yapraklarının küçük olmasıyla dikkat çeker.
Büyük yapraklı ıhlamur (Tilia platyphyllos), yaz ıhlamuru olarak bilinir ve yeşil yaprakları biraz daha büyüktür.
Kafkas ıhlamuru ya da Kırmızı ıhlamur adı ile bilinen Tilia rubra türü ise görünüş olarak büyük yapraklı ıhlamura daha çok benzer. Dalları diğer ıhlamur türlerine göre biraz daha kırmızımsıdır ve çiçeklerinde de minik tüyler dikkat çeker.
Tilia tomentosa türü ise gümüşi ıhlamur olarak bilinir ve yapraklarındaki hafif gümüşi renk ile dikkat çeker.
Bütün ıhlamur türlerinin çiçeklerinin şifalı etkisi aynıdır. Tüm dünyada daha fazla ıhlamur çeşidi yetişir ancak ülkemizde yetişen tüm ıhlamur çeşitleri, ıhlamur çayı yapımında kullanılabilir.
Ihlamur çayı tarifleri
Ihlamur çayı keyif için de içilebilen lezzetli bir çaydır. O yüzden hem lezzetini arttırmak hem de şifalı etkilerini çoğaltmak için farklı ıhlamur çayı tarifleri deneyebilirsiniz:
Ihlamurlu kış çayı: Bir avuç ıhlamur, dört-beş yaprak adaçayı, bir kabuk tarçın, iki parça kurutulmuş zencefil, iki parça kurutulmuş zerdeçal, bir tatlı kaşığı ekinezya, yarım elmanın dilimleri, bir parça meyankökü, bir parça havlıcan karıştırılarak bir demliğe alınır, üzerine 3-4 su bardağı kaynamış su ilave edilir. Karışım bir taşım (1-2 dakika kadar) daha kaynatıldıktan sonra ağzı kapalı halde 10 dakika boyunca demlenir. Süzüldükten sonra içilmeli ve daha fazla demlenmesine izin verilmemelidir. Demlendikten sonra bir çay kaşığı bal ya da bir dilim limon ile tatlandırılabilir. Bağışıklık sistemini güçlendirmek ve soğuk algınlığı benzeri şikayetleri azaltmak için günde 2-3 fincan içilebilir.
Ihlamurlu uyku çayı: Bir avuç ıhlamur, bir tatlı kaşığı melissa, bir tatlı kaşığı papatya ve iki yaprak adaçayı üzerine bir su bardağı kaynamış su ilave edilir, 8-10 dakika boyunca ağzı kapalı şekilde demlenir. Bir çay kaşığı bal ile tatlandırılabilir.Yatmadan önce bir-iki fincan içilebilir.
Ihlamurlu soğuk çay: Bir avuç ıhlamuru iki su bardağı kaynamış suda 15 dakika demledikten sonra süzebilir, karışıma limon suyu ilave edip soğutarak lezzetli ve şifalı bir soğuk çay hazırlayabilirsiniz.
Ihlamurun diğer kullanım alanları
Ihlamur, antienflamatuar özelliği ile haricen uygulandığında da etkili olabilir. Özellikle gözlerde iltihaplanma ve yorgunluk varsa, ıhlamur çayına batırılmış pamuk ile gözler dinlendirilebilir.
Vücuttaki yorgunluğu alması için de sıcak banyo suyuna iki avuç ıhlamur ilave edilebilir.
Ihlamurun yan etkileri
Bazı çiçeklere alerjiniz olduğunu biliyorsanız, ıhlamur tüketirken dikkatli olmalısınız. Ihlamur çiçeklerine de alerjiniz olabilir.
Günde 3 bardaktan fazla ıhlamur içilmemesi önerilmektedir.
Ihlamur bazı ilaçlarla etkileşime girebileceğinden dolayı düzenli olarak kullandığınız bir ilacınız varsa, ıhlamur tüketmeden önce doktorunuza danışmanızda fayda vardır.
Hamilelik ve emzirme dönemlerinde aşırı ıhlamur tüketiminden kaçınmak gerekebilir. Hamileyseniz veya emziriyorsanız, ıhlamur kullanmadan önce doktorunuza danışmalısınız.
