Açıklama
Şifalı bitkilerin en çok bilinenlerinden biri olan papatya, hoş ve narin görüntüsünün yanı sıra sağlığa birçok faydası ile de en değerli bitkilerden biri olarak tanınıyor. Türkiye’de mayıs papatyası, adi papatya, babuneç, kelkız, akbulaç isimleriyle bilinen bu bitkinin, Eski Mısır’da da adak adama törenlerinde kullanıldığı ve ‘güneş bitkisi’ olarak anıdığı biliniyor. Antik Yunan ve Roma’da da tedavi amacıyla sıklıkla kullanıldığı görülmüştür.
Papatya nedir?
Papatyagiller (Asreraceae) familyasına ait Anthemis, Matricaria, Bellis, Leucanthemum ve Tripleurospermum türlerine genel olarak papatya adı verilir. Tıbbi olarak kullanılan papatya ise, bu türlerden Matricaria recutita olarak adlandırılmış olan türdür. Bu tür, adi papatya, bayağı papatya, mayıs papatyası veya tıbbi papatya olarak da bilinmektedir.
Papatyanın şifalı özelliklerinden istifade etmek için doğru türü kullandığımızdan emin olmak gerekir. Tıbbi papatyayı ayırt etmek için, çiçeğin yaprakları koparılır ve ortada kalan sarı kısım, bir bıçak yardımıyla ikiye bölünür. Sarı kısmın (kapitulumun) içerisi konik biçimli ve boş olmalıdır.
Tıbbi papatya, 60 santimetreye kadar boylanabilen, tek yıllık, otsu bir bitkidir. Beyaz yaprakları oldukça incedir. Mayıs ayında çiçeklenmeye başlar ve yaz boyunca çiçeklerini muhafaza eder. Tohumları oldukça küçüktür.
Papatyanın anavatanı Avrupa ve Asya’dır. Ülkemizde de Marmara, Ege ve Güneybatı bölgelerinde yetiştirilmekte ve yaygın olarak kendiliğinden yetişmektedir.
Papatya çayı tarifleri
Papatyalı kış çayı tarifi: Bir yemek kaşığı ıhlamur, 5-6 yaprak adaçayı, bir tatlı kaşığı hibisküs, bir yemek kaşığı kuşburnu, bir kabuk tarçın, iki parça kurutulmuş (ya da 3-4 dilim taze) zencefil, iki parça zerdeçal, iki parça havlıcan, iki parça meyan kökü, bir tatlı kaşığı ekinezya ve bir tatlı kaşığı papatyanın üzerine üç su bardağı kaynamış su ilave edilir, karışım ağzı kapalı olacak şekilde 10 dakika demlenmeye bırakılır. Süzüldükten sonra bal veya limon ile tatlandırılabilir.
Uykusuzluk için papatya çayı: Bir tatlı kaşığı oğul otu, 4 yaprak adaçayı, bir tatlı kaşığı papatya ve bir çay kaşığı lavantanın üzerine bir su bardağı kaynamış su ilave edilerek karışım 8 dakika demlenir. Süzüldükten sonra sıcakken içilmelidir. Yatmadan 1 saat kadar önce içilen bu çay vücudu ve sinirleri rahatlatarak daha kolay uykuya geçilmesine yardımcı olur.
Karın ağrısı ve gaz için papatya çayı: Bir tatlı kaşığı nane, bir çay kaşığı rezene, bir çay kaşığı anason ve bir tatlı kaşığı papatya, bir su bardağı kaynamış suda 10 dakika demlenir. Etkinin arttırılması için rezene ve anason tohumları havanda ezilerek karışıma eklenebilir.
Adet söktürücü papatya çayı: Bir tatlı kaşığı papatya, bir tatlı kaşığı kadar civanperçemi, 5-6 yaprak aslanpençesi ve bir kabuk tarçın, bir su bardağı kaynamış suda 6-7 dakika kadar ağzı kapalı olacak şekilde demlenir. Süzüldükten sonra bir çay kaşığı bal ile tatlandırılabilir. Beklenen adet tarihine yakın günlerde bu çaydan 2-3 fincan kadar içilebilir.
Papatyanın diğer kullanım şekilleri
- Demlenmiş papatya çayı, ılındıktan sonra ağız gargarası olarak kullanılabilir. Ağızda oluşan aft benzeri yaraları ve ağız kokusunu gidermek için etkili bir gargaradır.
- Şiddetli sinüzite bağlı burun tıkanıklıklarında demlenmiş papatya çayı, ılık olarak hafifçe burundan çekilebilir.
- 100 gr tıbbi papatya, 1 litre suda 10 dakika boyunca kaynatılıp süzülür, saçlar bu su ile yıkanıp durulandığında saç rengi açılır.
- Diş çıkarma evresinde olan bebeklerin diş etlerine bir pamuk yardımı ile papatya çayı sürmek, bebeklerin ağrı ve huzursuzluğunu gidermeye yardımcı olur.
- Banyo suyuna eklenen iki avuç papatya ya da birkaç damla tıbbi papatya yağı, ciltteki egzama benzeri şikayetlerin azaltılmasına yardımcı olur, cildi güzelleştirir.
Papatya çayının olası yan etkileri
- Papatyagiller ailesinin herhangi bir üyesine alerjisi olan kişiler tarafından tüketilmemelidir. Alerjik reaksiyona neden olabilir.
- Antikoagulan ilaçlarla etkileşime girme olasılığı bulunduğundan, bu tür bir ilaç kullanıyorsanız papatya çayı kullanmaya başlamadan önce doktorunuza danışmanız önerilir.
- Hamilelik ve emzirme dönemlerinde kullanılması önerilmez.
