Açıklama
Türkiye’nin birçok yerinde kendiliğinden yetişen bir bitki olan ebegümeci, çeşitli şekillerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Yapraklarından lezzetli yemekler pişirildiği gibi yine yapraklarından ve çiçeklerinden elde edilen bitki çayları ve lapalar da çeşitli rahatsızlıklara iyi geldiği için tercih edilmektedir.
Ebegümeci Nedir?
Ebegümecigiller (Malvaceae) ailesine ait olan ebegümeci, birden fazla çeşidi bulunan bir bitkidir. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan türü, Malva silvetris olarak isimlendirilmiş olan büyük ebegümecidir. Ebemgümeci adıyla da bilinir. Çok yıllık, otsu ve mor çiçekli bir bitki olarak yol kenarlarında sıklıkla kendiliğinden yetişir. Yeşil renkli, tüylü ve uzun saplı yaprakları taze olarak sebze gibi kullanılabildiği gibi, şifalı etkileri için kurutularak da saklanmaktadır.
Ebegümeci bitkisinin yapraklarında ve köklerinde sağlığa faydalı olan birçok etken madde bulunmaktadır. Özellikle içeriğindeki müsilaj sayesinde sindirim ve solunum sistemini koruyucu etkileri vardır. Protein ve A, B, C, E vitaminleri bakımından da zengindir. Kalsiyum, çinko, magnezyum, potasyum gibi mineraller de içerir. İçeriğindeki malvin adı verilen madde sayesinde diş ve diş etleri için de koruyucu etkilere sahiptir.
Ebegümeci Çeşitleri Nelerdir?
Ebegümecinin dünyada ve ülkemizde yetişen birçok türü bulunmaktadır. En yaygın olarak bulunan ve tercih edilen Malva silvetris (büyük ebegümeci) ile birlikte, Malva rotundifola olarak adlandırılmış olan ve ülkemizde ‘karagöz ebegümeci’ ya da ‘küçük ebegümeci’ olarak bilinen türü de yaygın olarak kullanılmaktadır.
‘Ebecik’ adıyla bilinen Malva alcea, ‘korkut’ adıyla bilinen Malva arborea, ‘çobançöreği’ adıyla bilinen Malva neglecta da ülkemizde yayılış gösteren ebegümeci türlerindendir.
Ebegümeci Çayı Tarifleri
Soğuk algınlığı için ebegümeci çayı: İki dilim zencefil, bir tatlı kaşığı ebegümeci yaprağı, bir çubuk tarçın, bir-iki yaprak adaçayı ve bir dilim limon, iki su bardağı kaynamış suyun içerisine eklenir ve 8 dakika kadar demlenir. Süzüldükten sonra sıcak olarak tüketilmesi gereken bu çay, göğsü yumuşatmada, öksürüğü kesmede ve soğuk algınlığının belirtilerini azaltmada yardımcıdır.
Portakallı ebegümeci çayı: Ebegümeci bitkisi, C vitamini bakımından zengindir. Bağışıklık sistemini güçlendirmek ve grip belirtileriyle baş etmek için portakalla güçlendirilmiş bir ebegümeci çayı faydalı olacaktır. Bunun için bir tatlı kaşığı kurutulmuş ebegümeci yaprağını bir su bardağı suya ilave edin, içerisine üç dilim portakal ya da bir tatlı kaşığı kurutulmuş portakal kabuğu ekleyin. 10 dakika boyunca demledikten sonra süzülerek tüketilebilir.
Taze ebegümeci çayı: Bir su bardağı kaynamış suya 3-4 yaprak taze ebegümeci ilave edilir ve ağzı kapalı olacak şekilde 8-10 dakika kadar demlenir. Dilerseniz tatlandırmak için içerisine karanfil taneleri ya da bir çay kaşığı bal ilave edebilirsiniz.
Ebegümecinin Diğer Kullanım Alanları
Ebegümeci bitkisi çay şeklinde tüketilebildiği gibi, farklı şekillerde kullanılarak da şifalı etkiler gösteren bir bitkidir. Özellikle cilt üzerindeki yara ve çıbanların tedavisinde kullanılan ebegümeci lapası oldukça etkilidir. Lapayı uygulamak için, taze yaprakların kaynamış suda bekletilerek bir tülbentle süzülmesi ve tülbentin içinde kalan yaprakların yaranın üzerine tatbik edilmesi gerekir.
Genç ebegümeci bitkileri, çok lezzetli bir sebze olarak da kullanılabilir. Soğanla ve çeşitli baharatlarla kavrulduğunda ebegümeci ile besleyici ve şifalı bir yemek hazırlanabilir. Pişirilerek tüketilebildiği gibi, çiğ olarak da salatalara ilave edilebilir. Köklerinden yapılan çorbalar, özellikle Uzakdoğu mutfağında yaygın olarak tüketilir.
Ebegümecinin kökleri ve çiçekleri de, benzer amaçlar için kullanılabilmektedir.
Kurutulmuş ebegümeci yaprakları banyo suyuna katılarak ya da bir litre kaynamış suya bir avuç ebegümeci yaprağı eklenerek oturma banyosu şeklinde de kullanılabilir.
Demlenip soğutulmuş ebegümeci çayı ile ağız gargarası hazırlanabilir.
Ebegümecinin Yan Etkileri
Ebegümecinin doğrudan zararlı bir etkisi olmadığı bilinmektedir. Ancak diğer bitkisel veya kimyasal ilaçlarla birlikte kullanımı konusunda da yeterli araştırma bulunmamaktadır. Eğer düzenli olarak bir ilaç kullanıyor ya da bir bitkisel kür uyguluyorsanız, ebegümeci kullanmadan önce bir uzmana danışmanızda fayda vardır.
Hamilelik ve emzirme dönemlerindeki etkileri üzerinde de yeterli çalışma yapılmamıştır. Bu nedenle hamileyseniz veya emziriyorsanız, çok fazla veya kür şeklinde ebegümeci tüketmemeyi tercih edebilirsiniz.
